Eduard Remy - 3 - De monumenten bij de fabriek
De bestuurders van de fabriek konden zich niet onbetuigd laten. Het 50-jarige bestaan van de fabriek in 1905 was een mooie gelegenheid om een standbeeld op te richten voor Eduard, iets wat hij eerder geweigerd had. Maar van de doden heb je geen tegenspraak meer te verwachten.
In 1904 kreeg Jules Lagae uit Roeselaere de opdracht om een standbeeld te maken. Het standbeeld lijkt op het eerste gezicht geïnspireerd door het standbeeld van Abraham Lincoln in Washington, maar dat is pas onthuld in 1922.
Het beeld werd ingehuldigd op 8 mei 1905. Tijdens het vallen van het doek speelde de populaire melodie “Waar kan men beter zijn”. De dochter van Eduard kreeg een groot boeket orchideeën. In een lofrede prees een oudere werknemer het oprichten van een ziekenkas, een fanfare, een leenkas en de kerk. Drie meisjes, in het wit gekleed, legden bloemen. Er was een banket voor 1000 personen, vooral werknemers. De dag eindigde met vuurwerk.
Foto Collectie Stadsarchief Leuven
Maar ja, wat gebeurt er met bedrijven? Die krijgen wel eens andere eigenaars die minder begaan zijn met de geschiedenis en het erfgoed. Het beeld werd verkocht aan een opkoper. Op 21 september 1988 werd het beeld van 4 ton achteraan op een vrachtwagen geladen. De vrachtwagen steigerde en stond met de voorste wielen in de lucht. Het is in de tussentijd opgedoken in Noord-Frankrijk en op verschillende plekken in de buurt van Ninove.
De kopie
Met het 150-jarige bestaan van de fabriek werd een kopie van het beeld gemaakt uit witte zandsteen. Het werd geplaatst voor de fabriek en onthuld op 19 maart 2008. Het staat op een hoge sokkel.
Wanneer ik de terreinen rond de fabriek eind 2024 bezoek, overtuigt het beeld me niet zo. Het is nogal vuil, misschien door het minderwaardige materiaal, vergeleken met dat van het oorspronkelijke beeld.
Maar het staat wel mooi voor de poort van de "Remy-site", waar niet alleen de (kleinere) fabriek staat, maar ook andere bedrijven en diensten gevestigd zijn.
Het oorspronkelijke beeld
Het oorspronkelijke beeld is na 1988 opgedoken in Noord-Frankrijk en op verschillende plekken in de buurt van Ninove.
Wat was er met het oorspronkelijke beeld gebeurd? Het bleek gekocht te zijn door Ad de Bruijn, eigenaar van hotel-restaurant "Het Rustoord" in Esbeek, vlak over de grens met Nederland. Het Rustoord was ook een kunstgalerie. Het pand stond vol met kunst- en antiekvoorwerpen.
Maar… Eind 2023 werd het hotel-restaurant gesloten en te koop gezet. De website van de verkoopsite toont een prachtig gebouw met nog alle voorwerpen erin.
Foto copyright familie De Bruijn. Overgenomen met toestemming van Ad de Bruijn (30-10-2024).
Maar de kunstcollectie werd intussen weggehaald en het was onduidelijk wat er met het beeld was gebeurd.
Dus ben ik maar naar Esbeek gereden om zelf te kijken of het beeld er nog stond. Nee dus.
Verdwenen?
Was het beeld weer verdwenen? Kon ik het nog zien? Eenmaal thuis heb ik nog wat verder gezocht op internet en vond ik wat telefoonnummers van de kunsthandel De Bruijn. En ik kreeg contact met Ad de Bruijn.
Ik vroeg of ik het beeld nog kon bekijken en fotograferen. Ad zei "Ja, hoor, het staat bij de kerk van Hoge Mierde". Dit is een dorp vlakbij Esbeek. Door de ontkerkelijking en een gebrek aan priesters kwamen in Nederland heel wat kerken leeg te staan. Als kerken geen beschermd monument waren, werden ze vaak afgebroken. Ad was opgegroeid in Hoge Mierde en Lage Mierde en heeft de kerken van beide plaatsen opgekocht toen ze ontwijd werden. Zo bleven ze overeind.
Dus werd het tijd om nog maar eens naar Nederland te reizen. En ja hoor, het beeld staat mooi naast de kerk. Het is ook schoongemaakt.
Al met al is dit een redelijk 'happy end' voor dat beeld, dat zoveel omzwervingen heeft gekend. Al heeft de huidige locatie geen relatie met wie Eduard was en waar het beeld voor stond.
Ad de Bruijn zou wel willen dat het beeld weer gaat naar de plek waar het eigenlijk thuis hoort, maar hij heeft het zelf ook gekocht dus dat zal wel niet gratis zijn. Het gaat ook om vier ton marmer, dat neem je niet zomaar mee onder je arm (wat al bleek in 1988).
Eduard nu
Er zijn dus nog monumenten die aan Eduard herinneren. Er is ook een deel van de rondweg van Leuven naar hem genoemd en - toepasselijk - een woonzorgcentrum in Leuven. Het woonzorgcentrum staat op de plaats van een eerder rusthuis, in 1886 gesticht door Eduard. Je kan ook nog een gegidste rondleiding over Eduard door Leuven volgen.
Maar verder is er weinig aandacht meer. Van de drie oorspronkelijke monumenten is er een aan het vervallen, staat er een op een mooie plek maar waar je niet snel bij hem stilstaat en staat er een op een plek die geen relatie met Eduard heeft.
Maar Eduard is ook al meer dan 100 jaar dood. De herinnering vervaagt toch met de loop der tijd. En grootste monumenten wilde Eduard sowieso niet.